Lễ hội tranh đầu pháo được mở đầu bằng nghi lễ khai quang mở mắt rồng, được tổ chức vào chiều 30 tháng Giêng tại mỏ nước Bó Cốc Chủ. Nghi lễ do một cụ cao niên, có uy tín làm chủ lễ và đội múa rồng, tiến hành lễ thắp hương cầu xin thần linh phù hộ cho người dân địa phương một năm làm ăn mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống ấm no, hạnh phúc và xin được mở mắt cho rồng. tiếp đó là  lễ tế thần tại Miếu Bách Linh, lễ rước thần và trò chơi quan trọng nhất không thể thiếu là "Tranh đầu pháo".

Trò chơi tranh đầu pháo tại lễ hội trước đây

Bên cạch các nghi lễ, trò chơi ở trên, Lễ hội tranh đầu pháo thị trấn Quảng Uyên năm nay còn tổ chức các hoạt động khác ở phần hội gồm: Tổ chức trưng bày mỗi xã, thị trấn 01 gian hàng gồm các sản vật địa phương; thi quay lợn giữa các xóm, tổ dân phố thị trấn Quảng Uyên; giao lưu, biểu diễn văn nghệ quần chúng; tổ chức thi đấu, giao hữu các môn thể thao: lày cỏ, cờ tướng, tung còn; triển lãm tranh, ảnh về tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội của huyện, của tỉnh Cao Bằng.

Lễ hội gắn với các yếu tố về lịch sử, tâm linh của miếu Bách Linh. Tương truyền rằng lễ hội đã có từ thời nhà Lý (thế kỷ thứ XI), xuất phát từ tích khao quân của Nùng Trí Cao - một tộc trưởng ở địa phương. Nùng Trí Cao dẫn quân đánh giặc phương Bắc, giữ yên bờ cõi vào đúng dịp tết Nguyên Đán. Sau khi chiến thắng trở về, Nùng Trí Cao đã tổ chức lễ hội để làm “Đắp Nọi” (có nghĩa là ăn tết lại) và khao quân chiến thắng vào ngày mùng 1 và mùng 2 tháng 2 âm lịch. Từ đó, lễ hội tranh đầu pháo trở thành lễ hội truyền thống hàng năm của người dân thị trấn Quảng Uyên, huyện Quảng Hòa.

Cùng với Lễ hội Nàng Hai, xã Tiên Thành, Lễ hội Tranh đầu pháo thị trấn Quảng Uyên là 2 lễ hội lớn trên địa bàn tỉnh Cao Bằng được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia 

Theo thời gian, Lễ hội tranh đầu pháo thị trấn Quảng Uyên đã tồn tại trong tâm thức nhiều thế hệ người dân huyện Quảng Hoà, trở thành nét đẹp văn hóa tinh thần không thể thiếu mỗi dịp xuân về.

Việc tổ chức lễ hội nhằm giữ gìn bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện, đồng thời giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa của Lễ hội Tranh đầu pháo thị trấn Quảng Uyên – Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia gắn với phát triển du lịch. Thông qua các hoạt động của Lễ hội đem lại cho nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tinh thần đoàn kết, phấn khởi, hăng hái thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc; góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2023.

Lễ hội tranh đầu pháo thị trấn Quảng Uyên năm nay diễn ra trong 03 ngày từ 19/2-21/2/2023 (tức 29 tháng giêng - 2/2 âm lịch).

Đàm Diện